E.E. Cummings, 15 zinnelijke gedichten
Toegift
Een erg bekend gedicht van E.E. Cummings als opstap naar mijn laatste vertaling. Beide gedichten kan je misschien net iets makkelijker lezen dankzij een kort YouTube-filmpje (anderhalve minuut).
l(a
le
af
fa
ll
s)
one
l
iness
95 Poems, 1958 – © Complete Poems 1904-1962, p. 673
15
un(bee)mo
vi
n(in)g
are(th
e)you(o
nly)
asl(rose)eep
95 Poems, 1958 – © Complete Poems 1904–1962, p. 691
Opvallende taalelementen
– foregrounding: parallellisme en deviatie –
Let in dit en het vorige gedicht op de symmetrische opbouw van de ultrakorte verzen in strofen:
- 1-3-1-3-1
- 1-5-1
Toeval? Als je op deze link tikt of klikt, dan kan je Cummings’ kladversies zien van deze twee gedichten. A. M. Moe telde daar meer dan 240 versies van het tweede gedicht!
Waar was Cummings zo obsessief op zoek naar? De mooiste vorm – het oog wil ook wat? Suggereert de 1-5-1 strofe-structuur de (dikke) bij binnenin de frêle bloem? Of probeert Cummings de ingenieuze bouw van een roos te imiteren? Let bijvoorbeeld op de spiegeling van de eerste regel 1 (strofe 1) en de laatste (strofe 3): evenveel letters voor en na de haakjes. Zie je hoe ook vers 3 en vers 5 op dezelfde manier spiegelbeelden blijken, maar nu zelfs met gespiegelde haakjes? Moet deze bijzondere queeste naar de (voor hem) perfecte vorm hem zo nauw aan het hart hebben gelegen, omdat hij – haiku-gewijs – dacht de ultieme stilte in woorden te hebben ‘gevangen’: de stilte na de storm, de ‘adembenemende’ stilte na het gezoem en gebrom van de drukdoende bij in de bloem? Of was het omdat deze stilte tegelijk op omfloerste wijze een bijzonder intiem moment suggereert in het liefdesspel? Vooral ook omdat de roos hét symbool van de liefde is – voor Cummings en zijn (toenmalige) geliefde is zij hier heel romantisch de enige (‘only’)! Ik stelde de vragen. De dichter en de lezer weten de antwoorden.
Kan je dit gedicht eigenlijk nog wel vertalen? Ik deed het toch en ik ben er bijna zeker van dat Cummings er niets op tegen zou hebben gehad dat in het Nederlands bij en jij niet enkel net zoals in de Engelse taal evenveel letters hebben, maar ook nog eens heerlijk toevallig rijmen.
on(bij)be
weegli
j(in)k
ben(d
e)jij(e
nige)
in s(roos)laap